Σκηνοθεσία: Νίκολας Βίντιγκ Ρεφν
Παίζουν: Μαντς Μίκελσεν, Μάαρτεν Στίβενσον, Αλεξάντερ Μόρτον
Διάρκεια: 93′
Εύκολα μπορεί να χαμογελάσεις σκεπτόμενος τους φανατικούς επικών ταινιών που την πάτησαν και μπήκαν στη διαδικασία να παρακολουθήσουν τούτο το ακατέργαστο φιλμικό διαμάντι του Νίκολας Βίντιγκ Ρεφν, ξεγελασμένοι απ’ το marketing. Θα πρέπει να έβγαζαν αφρούς από το στόμα, καθώς θα συνειδητοποιούσαν πόσο κορόιδα τους έπιασε ο τίτλος, το εξώφυλλο και η συνολική προώθηση του Valhalla Rising. Γιατί αν συγκαταλέγεσαι ανάμεσά τους και περιμένεις να δεις κάτι τύπου Braveheart, Gladiator ή Excalibur, τότε θα βιώσεις μια μάλλον δυσάρεστη έκπληξη.
Τούτο το τριπαρισμένο, βραδυφλεγές αριστούργημα, ομνύει περισσότερο στον Κιούμπρικ, λειτουργώντας περίπου σαν ένα 2ΟΟ1: A Space Odyssey με Βίκινγκς, κι αντί για την αποκαρδιωτική διαστημική κενότητα του τελευταίου, χρησιμοποιεί, για να σε τρομάξει, πελώρια βουνά, αχανείς πεδιάδες ενός προχριστιανικού άγριου κόσμου, θάλασσες και βράχια εχθρικά προς τον ανθρώπινο παράγοντα, εντέλει μια φύση απειλητική, ανελέητη, “διαβολική”.
Σ’ αυτή την απίθανα ανοιχτή σε πολλαπλές ερμηνείες, συμβολική σπουδή για το πέρασμα (εδώ και κυριολεκτικό) της Ευρώπης στον μονοθεϊσμό, ένας μονόφθαλμος, μουγκός πολέμαρχος, που πιθανότατα ενσαρκώνει τον θεό Όντιν, συμπορεύεται με ένα τσούρμο απελπισμένους σταυροφόρους που διατείνονται πως θα εκχριστιανίσουν τους πρωτόγονους και πλέουν, χωρίς να το γνωρίζουν, προς μια κόλαση, χωρίς ελπίδα, έλεος και την οποιαδήποτε υποψία ανταμοιβής.
Στην ίδια κόλαση μιας υπαρξιστικής οδυνηρότητας σε τραβάνε και σένα ως θεατή (το φιλοσοφικό μοτίβο που δίνει τον ιδεολογικό τόνο της ταινίας, γίνεται ξεκάθαρο σε μια εκπληκτική σεκάνς συλλογικής παράνοιας, μαρασμού και αυτοτιμωρίας όπου οι ξεγελασμένοι έρχονται αντιμέτωποι με την πικρή αλήθεια των “άγιων τόπων” και του ψέματος της αιωνιότητας) , κι αν οι αργές ταινίες δεν είναι το φόρτε σου, θα βρεθείς σίγουρα εκεί.
Αν πάλι προτιμάς το ιδιαίτερο σινεμά, το πολύπλοκο, ιδιοσυγκρασιακό, αδυσώπητο και πληθωρικό (σε ιδέες και αισθητικές αρετές) τότε βρήκες το νέο σου cult. O Ρεφν τα ΄χει βάλει, καταφανώς, με την έννοια του εφησυχασμού και η ταινία του είναι πραγματικά μια πρόκληση: για τις αισθήσεις (ο Τέρενς Μάλικ πιθανότατα θα ζήλευε τα πλάνα του), την υπομονή, τη φαιά ουσία. Τίποτα δεν είναι προσβάσιμο, φιλικό και ζεστό στο άγονο, πετρώδες τοπίο της φιλμικής εμπειρίας που λέγεται Valhalla Rising.
Εδώ υπάρχει σκληρότητα (η βία αυτού του απάνθρωπου κόσμου που στοιχειώνει το παρελθόν του δικού μας “ευγενικού”, εξημερωμένου πολιτισμού, μάς δίνεται αγυάλιστη και ωμή), παγωμένη περηφάνια, ακατάδεκτη έπαρση. Όχι μόνο ο ήρωας της, μα και όλη η ταινία συγκεντρώνει τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Η συνηθισμένη αφηγηματική δομή διαταράσσεται, αντί για ροή πλάνων που επεξηγούν το ένα το άλλο, έχουμε μια συνεχή επίθεση (στην πλειοψηφία τους) εκθαμβωτικών κάδρων, που αλληλοσυγκρουόμενα θαρρείς πως επιδιώκουν να καταστήσουν άχρηστη τη γλώσσα. Και πράγματι το πετυχαίνουν.
Εύγλωττες και συμπαγείς, οι εικόνες του Δανού κινηματογραφιστή, αναλαμβάνουν να προσφέρουν μια παγανιστική ωδή στους θεούς μιας βάρβαρης αρχαιότητας, περιφρονώντας την βοήθεια που θα μπορούσε να τους παρέχει ο λόγος, ντυμένες με ένα soundtrack το ίδιο απόκοσμο και ανατριχιαστικό με εκείνες. Ο Ρεφν θέλει από τη μία να αποτίσει φόρο τιμής στον Βέρνερ Χέρτζογκ και το μυθικό Aguirre, der Zorn Gottes κι από την άλλη να πάει πιο μακριά στην προσέγγισή του, ακόμα κι από τον Γερμανό εικονοκλάστη, δομώντας μια παρόμοια κατάβαση στον εφιάλτη και την τρέλα, σαν ψυχεδελικό όνειρο υπό την επήρεια ψυχοτρόπων ουσιών. Εκεί που ο Χέρτζογκ επένδυε, τουλάχιστον, τις αλλόκοτες εικόνες του με ένα επεξηγηματικό voice-over, ο Ρεφν κόβει τις γέφυρες με τις λέξεις, καθώς ανοίγεται στο χάος του μυστικιστικού και του άρρητου.
Αμίλητο σαν τον θηριώδη ήρωα του (κορυφαίος, όπως πάντα, ο Μαντς Μίκκελσεν σε μια εκπληκτική, μονολιθική ερμηνεία «ειδώλου», όχι προσώπου, αφού ο μονόφθαλμος πολέμαρχος που ενσαρκώνει, θυμίζει περισσότερο αποκύημα της νοσηρής φαντασίας των Βίκινγκς και λιγότερο αληθινό χαρακτήρα), το Valhalla Rising, δε θα δώσει πολλές απαντήσεις από μόνο του, αλλά αν είσαι άνθρωπος που χαίρεται με τις ερωτήσεις, θα σου υποβάλλει με τη μυστηριώδη μορφή του, αρκετές. Μυθολογική αλληγορία, κριτική της θρησκείας, φιλοσοφικό απόφθεγμα ή φορμαλιστικός πειραματισμός; Όπως με όλα τα καλά ποιήματα, η απορία έχει μεγαλύτερη αξία από τη βεβαιότητα κι ό,τι περισσεύει από σιωπή κάνει όλη τη διαφορά.
