Σκηνοθεσία: Ασίφ Καπάντια
Διάρκεια: 104’
Ξεκινάντως σε έναν πιο προσωπικό τόνο το κείμενο, ας αναφέρω πως ανέκαθεν προτιμούσα τα ομαδικά αθλήματα (τα οποία και λατρεύω) σε σύγκριση με τα ατομικά. Ο δε μηχανοκίνητος αθλητισμός με άφηνε παραδοσιακά ασυγκίνητο, καθώς τον αντιλαμβανόμουν (ως έναν βαθμό λανθασμένα, το [ανα]γνωρίζω) ως ένα σπορ όπου η μηχανή υποσκελίζει τον άνθρωπo και τα διαθέσιμα μέσα καθορίζουν το αποτέλεσμα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από το ανθρώπινο ταλέντο και η αγωνιστικότητα. Θέλετε από μίνι εθισμό στις σκόρπιες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, θέλετε από λαγνεία για τα στατιστικά και την ιστορία οποιασδήποτε αθλητικής (και μη) δραστηριότητας, ίσως και από περιέργεια για κάτι που ενθουσιάζει εκατομμύρια κόσμο αλλά όχι εμένα, σε κάποια στιγμή ξεψάχνισα και τα κιτάπια της Φόρμουλα 1. Ένα πρόσωπο και ένα όνομα τράβηξε το ενδιαφέρον μου από την πρώτη στιγμή. Γιατί δεν έμοιαζε με τα συνήθη πρόσωπα των θριαμβευτών, γιατί διέθετε ένα βλέμμα γεμάτο μελαγχολία και ανείπωτα.
Ο Άιρτον Σένα γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου του 1960 στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας και έβαψε ακόμη πιο κόκκινη την Πρωτομαγιά του 1994, στο γκραν πρι της Ίμολα, στον έβδομο γύρο, στη στροφή Ταμπουρέλο, όταν η καρό σημαία κυμάτισε πένθιμα. Στην πατρίδα του ως γνωστόν, δεν παίρνουν και πολύ ελαφρά τη καρδία τις αθλητικές τραγωδίες. Τρανό παράδειγμα η ήττα με 2-1 από την Ουρουγουάη που στέρησε την κατάκτηση του Μουντιάλ από τη διοργανώτρια Βραζιλία, το 195, η οποία είχε πυροδοτήσει έναν συλλογικό λυγμό, διάφορες αυτοκτονίες, καθώς και κυνηγητό των ποδοσφαιριστών με σκοπό το λιντσάρισμα. Ουδεμία έκπληξη, λοιπόν, που η σορός του Σένα προσκυνήθηκε από περισσότερους από ένα εκατομμύριο Βραζιλιάνους, ενώ στη χώρα κηρύχτηκε τριήμερο εθνικό πένθος.
Το Senna του Ασίφ Καπάντια (που μας έχει χαρίσει και το οσκαρικό Amy) για τον βίο, την πολιτεία και το τέλος του απόλυτου μύθου της οδήγησης, σε αντίθεση με την πλατιά μάζα από αντίστοιχης θεματικής ντοκιμαντέρ-παιάνες, δεν αναλώνεται ασκόπως και βαρετά στο να εστιάσει σε ελεγείες συναδέλφων του εκλιπόντος και λοιπών διασήμων. Επιπλέον, δεν υπόσχεται πως θα ρίξει εξτρά φως στα αίτια του μοιραίου δυστυχήματος. Μία ακόμη νεκρολογία, εξάλλου, δεν θα είχε το παραμικρό δραματουργικό ή αισθητικό ενδιαφέρον.
Στον αντίποδα, με ένα voice over που δένει όμορφα με πλούσιο αρχειακό οπτικό υλικό από αγώνες και κατατακτήριες δοκιμές, ο Καπάντια κερδίζει το μεγαλύτερο στοίχημα, καθώς ιντριγκάρει ακόμη και κάποιον που δεν κατέχει τους νόμους και τους κανόνες του σύμπαντος της Φόρμουλα 1. Με μία ροή πλάνων που αναζητά την αλήθεια που διαφεύγει από τα γεγονότα και τις μαρτυρίες, μας καλεί να γνωρίσουμε έναν άνθρωπο που έζησε με το γκάζι πατημένο, αδυνατώντας να βιώσει την πορεία του στις πίστες με τους όρους επιτυχίας και καριέρας. Κοινώς, έτρεχε πρωτίστως με την καρδιά κι όλο του το είναι και έπειτα με το αυτοκίνητο.
Κάθε θρύλος που σέβεται τον εαυτό του έχει μία γκρίζα και σκοτεινή πλευρά, όταν τον λούζει η πανσέληνος και μεταμορφώνεται σε λύκο. Ο Σένα υπήρξε ένας υπέρμετρα ευαίσθητος σταρ, ο οποίος όμως μετατρεπόταν σε λυσσασμένο αγρίμι στην πίστα. Σπλαχνικός και ανθρωποφάγος την ίδια ακριβώς στιγμή. Και οποιαδήποτε προσπάθεια να κουκουλωθούν κάποιες από αυτές τις πτυχές της ζωής και της προσωπικότητάς του θα είχε αποβεί καταστροφική για το ντοκιμαντέρ του Καπάντια. Τα φτιασίδια και το ντεκόρ δεν ενισχύουν τον μύθο, αντίθετα τον αποδυναμώνουν, γιατί ο μύθος δεν έχει ανάγκη το λούστρο, μιας και λάμπει μέσα από την τραχύτητα και τις αντιφάσεις του. Ο μύθος του Σένα, για παράδειγμα, δεν μπορεί να νοηθεί ξέχωρα και από την αδιανόητη κόντρα με τον μεγάλο του αντίπαλο, Αλέν Προστ.
Κάθε σύγκρουσή ανάμεσα στους δύο γίγαντες, κυριολεκτική και μεταφορική, ήταν μία έκρηξη, από τα συντρίμμια της οποίας η ιστορία πήγαινε λίγο παραπέρα. Αν ο Σένα εξάλλου ήταν ο τελευταίος των Μοϊκανών, ο Προστ μάλλον ήταν ο προτελευταίος μίας εποχής γεμάτης συναίσθημα, άποψη και δράμα, η οποία χάθηκε ανεπιστρεπτί ανοίγοντας το δρόμο σε σταρ που φέρονται σαν άβουλα ρομποτάκια και συμπεριφέρονται ως κούφιοι influencers. Για να το θέσουμε αλλιώς, ο Σένα ήταν θεοσεβούμενος στα όρια της θρησκοληψίας αλλά είχε αποδεχτεί ολόψυχα την ανάγκη και την αξία της αμαρτίας. Αν μπούμε στη μάταιη διαδικασία να καλλωπίσουμε τις ατέλειες της δικής μας ιστορίας σε αυτόν τον μάταιο κόσμο και σε αυτή την αφόρητα σύντομη ζωή, κινδύνεουμε να απαρνηθούμε κάθε αυθεντική ομορφιά.
Αντί επιλόγου, τα λόγια του ίδιου του τιμώμενου προσώπου, στην περιγραφή μίας πολύ έντονης στιγμής που βίωσε πίσω από το τιμόνι: «Ήμουν ήδη στην pole, ένα (1) δευτερόλεπτο ταχύτερος από τους άλλους, αλλά συνέχιζα. Ξαφνικά, ήμουν σχεδόν δύο (2) δευτερόλεπτα, συμπεριλαμβανομένου του ομόσταβλού μου, που έτρεχε με το ίδιο μονοθέσιο. Τότε συνειδητοποίησα ότι δεν οδηγούσα πλέον συνειδητά. Οδηγούσα με κάτι σαν ένστικτο αλλά βρισκόμουν σε μια διαφορετική διάσταση. Ήταν σαν να βρίσκομαι σε ένα τούνελ. Όλο το σιρκουί ήταν ένα τούνελ. Συνέχιζα να πηγαίνω όλο και πιο γρήγορα. Ήμουν πολύ πάνω από το όριο αλλά μπορούσα να βρω κι άλλο. Τότε σαν να ξύπνησα και να συνειδητοποίησα ότι ήμουν σε μια διαφορετική ατμόσφαιρα. Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να επιβραδύνω και να επιστρέψω στα pits. Αυτό δεν με τρόμαξε, παρόλο που ήμουν πολύ μακριά από τη συνειδητή μου αντίληψη. Πήγα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, απλώς δεν είχα όρεξη να οδηγήσω άλλο».
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ, καθώς και ένα βίντεο χωρίς ήχο με τις τελευταίες στιγμές του Σέννα, 15 λεπτά πριν τη μοιραία στροφή Ταμπουρέλο.
