Σκηνοθεσία: Σωτήρης Τσαφούλιας
Παίζουν: Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Δημήτρης Καταλειφός, Μάνος Βακούσης, Ιωάννα Κολλιοπούλου
Διάρκεια: 101’
Αθήνα, Πρωτοχρονιά του 2015. Το νέο έτος, δυστυχώς, δεν σηματοδότησε κάποιο ελπιδοφόρο ξεκίνημα, το κάθε άλλο μάλιστα, καθώς μια σειρά από ανεξιχνίαστες δολοφονίες προβληματίζει τις διωκτικές αρχές. Ένας λαμπρός, αλλά προβληματικός στην καθημερινή επικοινωνία, καθηγητής Εγκληματολογίας αναλαμβάνει να βοηθήσει την αστυνομία στην αναζήτηση του δολοφόνου. Εντέλει, οι φόνοι είναι περισσότεροι από τις αρχικές εκτιμήσεις, καθώς δύο θάνατοι που καταγράφηκαν ως αυτοκτονία και ατύχημα αντίστοιχα δεν ήταν παρά καμουφλαρισμένες δολοφονίες. Το μυστήριο πυκνώνει, καθώς ένα (πολύ λιγότερο αδιόρατο και αρκετά πιο ξεκάθαρο απ’ όσο υπονοείται στην πλοκή) νήμα συνδέει όλες τις ανθρωποκτονίες. Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, σίγουρα δεν περιμένετε να παρακολουθήσετε μία ελληνική ταινία.
Πράγματι, είναι εξαιρετικά σπάνιο για το ελληνικό σινεμά (και δη, το σύγχρονο) να βαδίσε στα μονοπάτια των genre movies. Σε ταινίες, δηλαδή, που ακολουθούν το επίσημο, αλλά και το άγραφο, καταστατικό ενός εκάστοτε κινηματογραφικού είδους. Με το «καταστατικό» αυτό να επιβάλλει πλαγίως, αλλά πάντα αυστηρά, υφολογικές, εννοιολογικές και σκηνοθετικές κατευθυντήριες γραμμές. Αναλογιστείτε, λοιπόν, πόσο ανήκουστο θα σας φαινόταν να βλέπατε μία ελληνική ταινία που θα περιστρεφόταν θεματικά γύρω από μία ληστεία τράπεζας ή μία απαγωγή, ένα ελληνικό δικαστικό θρίλερ, μία whodunit movie εξιχνίασης ενός serial killer. Σε αυτή την τελευταία υποκατηγορία ανήκει και το Έτερος Εγώ, το οποίο οφείλει να εισπράξει μία πρώτη δέσμη από εύσημα, μόνο και μόνο για το ότι αποτολμά να εξερευνήσει αχαρτογράφητα μονοπάτια.
Η ταινία του Σωτήρη Τσαφούλια, λοιπόν, προσπαθεί να πατήσει στις διδαχές του συγκεκριμένου genre και να διατυπώσει μία ελληνική εκδοχή του συγκεκριμένου είδους. Δυστυχώς, όμως, ξεκινά φάλτσα και αμήχανα, σχεδόν προσπερνώντας ότι serial killer movies εδράζονται κατά κανόνα σε μια ιδεοληπτική προσήλωση στη λεπτολογία και στην ακρίβεια. Ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες υποστηρίζει ένα αμερικάνικο ρητό και σίγουρα σε αυτού του είδους τις ταινίες η τόσο η ερμηνεία όσο και η εκρίζωση του Κακού βασίζεται στις λεπτομέρειες. Όταν, λοιπόν, το Έτερος Εγώ ξεκινά με μία ανεξήγητη έλλειψη επιμέλειας, είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει ένα πρώτο ψήγμα δυσπιστίας. Διότι, πιστέψτε μας, ούτε στην Ελλάδα ούτε σε καμία χώρα του πλανήτη υπάρχει περίπτωση ένα πανεπιστημιακό μάθημα να κάνει πρεμιέρα την Παραμονή Πρωτοχρονιάς, λίγες ώρες πριν αλλάξει η χρονιά.
Το μάθημα αυτό, που μπορεί να νοηθεί μόνο σε ένα παράλληλο (και ελάχιστα πιστευτό) σύμπαν, λήγει μάλιστα με τις επευφημίες σύσσωμου του (κατάμεστου παραμονιάτικα, επαναλαμβάνουμε) αμφιθεάτρου, το οποίο στέκει έκθαμβο στο άκουσμα διάφορων γενικόλογων κοινοτοπιών για την επιστήμη της Εγκληματολογίας. Όχι, πέραν πάσης αμφιβολίας δεν έχουμε ξεκινήσει όπως έπρεπε. Διότι δεν νοείται να μας δίνεται τόσο πρόχειρα και (εκ)βιαστικά η πληροφορία ότι ο πρωταγωνιστής μας είναι αυθεντία. Ομοίως, δεν νοείται να τοποθετείται τόσο εκβιαστικά και αυθαίρετα η δράση ακριβώς στο χρονικό σημείο που βολεύει την πλοκή και πιστέψτε μας οι αντιρρήσεις αυτές δεν απορρέουν από κάποια στείρα εμμονή στην αληθοφάνεια ή στην πιστότητα. Κάθε ταινία φτιάχνει το δικό της σύμπαν, το οποίο ενδέχεται να πατά με τα δύο πόδια στον ρεαλισμό ή να απέχει γαλαξιακά έτη φωτός από αυτό που αποκαλούμε πραγματικότητα. Μια procedural movie, oμως, οφείλει να είναι μελετημένη στο καθετί, πόσο μάλλον στην εισαγωγική της παρουσίαση.
Από εκεί και έπειτα και αφότου ξεπεράσουμε την αρχική αμηχανία, το Έτερος Εγώ αρχίζει σταδιακά να ξεδιπλώνει το μυστήριό του και να αποκαλύπτει μέσα από μία “show don’t tell” κατάστρωση τόσο τους κώδικές του όσο και τα κλειδιά για την αποκωδικοποίησή τους. Ο εσωτερικός σφυγμός της ταινίας βρίσκει ρυθμό, το μυστήριο αποκτά καλοδεχούμενες διαστάσεις μαθηματικού αινίγματος, η σκοπίμως θαμπή και ξεθωριασμένη φωτογραφία δεν δείχνει ξέμπαρκη ή εκβιαστική.
Το σενάριο εύλογα θα φέρει στο νου κάθε σινεφίλ το θρυλικό Se7en, με τις ομοιότητες όμως να είναι μάλλον πιο πολύ φαινομενικές παρά ουσιαστικές. Στο Se7en, ο γρίφος δεν ήταν δυσεπίλυτος ή ακατανόητος ως προς τη δομή του, ήταν όμως πέρα για πέρα αβάσταχτος ως προς το έρεβος που φώλιαζε μέσα του. Στον αντίποδα, ο γρίφος του Έτερος Εγώ είναι -άνευ πλάκας- σαφώς πολυπλοκότερος, αλλά δυστυχώς, όσο περνά η ώρα, διαφαίνεται ότι το παράστημά του είναι περισσότερο πόζα παρά αληθινή αρχοντιά.
Για να το θέσουμε αλλιώς, το σενάριο θαρρείς τσαλακώνει επίτηδες -και πολύ εμφατικά, στα όρια του ψυχαναγκασμού- ορισμένα από κομμάτια του παζλ, ούτως ώστε να μην «κλειδώνουν» εύκολα στη θέση τους, ως μια τεχνητή ένεση. Το Έτερος Εγώ περιπλέκει σκοπίμως την πλοκή του, ούτως ώστε να φανεί σαν μία εξίσωση πολύ πιο δυσνόητη απ’ όσο αντιστοιχεί στους πραγματικούς (και όχι τους φαινομενικούς) συντελεστές της. Ακόμη κι αν επιλέξουμε, πάντως, να προσπεράσουμε 2-3 κραυγαλέες αυθαιρεσίες στον δομικό σκελετό της ταινίας, αυτό που δεν ξεπερνιέται με τίποτα είναι οι αδυναμίες στην τονικότητα του μυστηρίου, αλλά και στο τελικό απόσταγμα της επίλυσής του.
Ένα επιπλέον πρόβλημα έγκειται σε μια κάπως πρόδηλη έλλειψη τεχνογνωσίας στη διεύθυνση των ηθοποιών. Γεγονός που γίνεται εύκολα αντιληπτό όταν προσέξει κανείς πόσο ξύλινα, ξένα και παράταιρα ακούγονται όλοι οι πρωταγωνιστές στις σκηνές όπου εκτυλίσσεται το κυρίως ειπείν αστυνομικό μυστήριο και πόσο διαφορετικά (και πολύ πιο αυθεντικά) ηχούν στις σκηνές που ξεφεύγουν από αυτό τον στενό πυρήνα. Αυτή ακριβώς η ενδογενής αστοχία είναι που αδικεί και τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη, που μελετά και χειρίζεται σωστά τις σιωπές και τα βλέμματά του, αλλά προδίδεται από το γενικότερο περιτύλιγμα. Παρόλα αυτά, ας ελπίσουμε ότι θα υπάρξει συνέχεια σε αυτό το πρώτο εγχείρημα ελληνικής ταινίας είδους, ακόμη κι αν προκύψουν αστοχίες ή αποτυχίες. Τα έχει πει και ο Μπέκετ καλύτερα από εμάς.Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.
