Σκηνοθεσία: Πιτ Ντόκτερ, Ρονάλντο Ντελ Κάρμεν
Με τις φωνές των: Έιμι Πόλερ, Μπιλ Χέιντερ, Λιούις Μπλακ.
Διάρκεια: 94′
Μεταφρασμένος τίτλος: “Τα Μυαλά που Κουβαλάς”
Τα animation της Pixar εδώ και χρόνια (ας είμαστε ειλικρινείς) αποτελούν κάτι περισσότερο από απλά κινούμενα σχέδια. Βρίσκεις σ’ αυτά περισσότερη φαντασία, ευρηματικότητα, εξυπνάδα, δημιουργικό μεγαλείο, σκέψη, ταλέντο, ΨΥΧΗ τελικά, απ’ ό,τι σε μια ολόκληρη σεζόν “κανονικών” ταινιών. Σπουδαίοι παραμυθάδες, ποιητές της ψηφιακής εποχής, οι δημιουργοί του Inside Out ξεπέρασαν κάθε προσδοκία καταφέρνοντας να ολοκληρώσουν αυτό που, για τον γράφοντα, είναι το αριστούργημα της Pixar. Ένα φιλμ λυρικό, πανέξυπνο, συναισθηματικό με την πιο θετική χροιά της λέξης (ποτέ μελό δηλαδή), φιλοσοφημένο, εγκεφαλικό (λογικό, αφού οι πρωταγωνιστές του είναι τα κύρια συναισθήματα που κατοικοεδρεύουν στον εγκέφαλο ενός εντεκάχρονου κοριτσιού.
H χαρά, η λύπη, ο φόβος, ο θυμός και η αηδία), εκπληκτικά αστείο, εικαστικά μαγευτικό, τρομερά ώριμο και ταυτόχρονα παιχνιδιάρικο, σε στιγμές σουρεαλιστικό, συναρπαστικό, με μια λέξη: τέλειο. Δεν είναι υπερβολή, πρόκειται για μια τέλεια ταινία που θα μνημονεύεται σίγουρα, τα επόμενα χρόνια, ανάμεσα στις πολύ σημαντικές κινηματογραφικές δημιουργίες της δεκαετίας που διανύουμε. Κι όχι μόνο ως κορυφαίο «καρτούν» αλλά ως μεγάλη ταινία γενικά, τελεία και παύλα.
Τι να πρωτοπείς για το Inside Out που σε αφοπλίζει με την νοηματική καθαρότητά του, την τόλμη του να πραγματεύεται τις πιο «δύσκολες» και σύνθετες ψυχικές καταστάσεις με τον ιδανικό πάντα τρόπο (μετατρέποντάς τες σε φανταχτερές εγκαταστάσεις, νησιά-λούνα παρκ και αξιολάτρευτους χαρακτήρες, υποστασιοποιώντας σαν πολύχρωμες, αξιολάτρευτες φιγούρες τις σκοτεινές διεργασίες του συνειδητού και του υποσυνείδητου), την αποστομωτική ευφυΐα του να μεταπλάθει την ψυχανάλυση, τον φροϋδισμό και τις θεωρίες για τις αντικρουόμενες δυνάμεις που κάνουν κουμάντο στον πυρήνα του Εγώ, σε αισθητικό παιχνίδι; Ποτέ ξανά μια λεγόμενη «ταινία για παιδιά» δεν προσέγγισε (και μάλιστα με τέτοια σαρωτική επιτυχία) τόσο σκιώδεις περιοχές, καταφέρνοντας πάντα να διατηρεί την απαραίτητη ευδιάθετη τονικότητα που κάνει τους μπόμπιρες να το καταδιασκεδάζουν.
Να είμαστε ξεκάθαροι: το Inside Out προσχηματικά και μόνο απευθύνεται στις μικρές ηλικίες, τη βαθιά του θλίψη για το σβήσιμο της αθωότητας, τον καλά κρυμμένο σπαραγμό για όλα όσα χάνονται ανεπιστρεπτί μέσα στις αβύσσους της λήθης, το στωικό χαμόγελο με το οποίο αποδέχεται την ενηλικίωση σαν μια, κατ’ ανάγκη, υποβάθμιση σε σχέση με την ανέμελη κατάσταση του παιδιού (που με τη φαντασία φτιάχνει κόσμους και τους κατοικεί, όντας πολύ περισσότερο αύταρκες απ’ τον δυστυχισμένο –λόγω υπαρξιακής ανεστιότητας- ενήλικα), αυτά τα γλυκόπικρα κοινά βιώματα όλων εκείνων που, θέλουν δε θέλουν, μεγαλώνουν, δεν μπορεί, εκ των πραγμάτων, να τα καταλάβει -και ευτυχώς εδώ που τα λέμε- ο πιτσιρικάς.
Έχουμε να κάνουμε με ένα θεσπέσιο φιλμ για την ανθρώπινη κατάσταση, την μετάβαση απ’ την κυριαρχία της χαράς σ’ αυτήν όπου χαρά και θλίψη, αξεδιάλυτα ενωμένες, επηρεάζουν καθετί που αντιλαμβανόμαστε, νιώθουμε, βιώνουμε. Το Inside Out σου λέει ένα παραμύθι για την πιο μελαγχολική πραγματικότητα που υπάρχει: αυτήν της διαρκούς αμφιταλάντευσης ανάμεσα στην πτώση και την ανάταση, που κάθε ενήλικας την ξέρει καλά. Η πολύχρωμη επιφάνειά του καλύπτει έναν, κατά βάση, θλιμμένο πυρήνα διαπιστώσεων που ενδύονται τη μορφή της αλληγορίας αλλά ποτέ δεν ξεφεύγουν προς την περιοχή του δυσνόητου, εκεί βρίσκεται και η μεγαλοσύνη του.
Όλα είναι αδιανόητα περίπλοκα, σύνθετα, πολυεπίπεδα (και πώς θα μπορούσαν να ήταν αλλιώς αφού μιλάμε για το χάος της ψυχής και του εγκεφάλου) και ταυτόχρονα εξωφρενικά απλά και κατανοητά. Τα σπουδαία παραμύθια είναι άλλωστε, πρωτίστως, σπουδαίες παραβολές. Γι’ αυτό μιλούν στην άφθαρτη ψυχή για δύσκολα πράγματα, χωρίς να την συννεφιάζουν. Έτσι και με το Inside Out: η αχαρτογράφητη ενδοχώρα του υποσυνείδητου και οι φροϋδικές ανακαλύψεις, δίνονται με μια συμβολική γλώσσα που και το παιδί μπορεί να κατανοήσει και ο σκεπτόμενος σινεφίλ να επεξεργαστεί. Σημειολογικός θρίαμβος σε συσκευασία συναρπαστικής animation περιπέτειας με μια μεγάλη, παλλόμενη καρδιά.
Πόσα και πόσα μπορεί κανείς να ανιχνεύσει εδώ, αν έχει όρεξη για ψάξιμο! Ο μηχανισμός κατασκευής ονείρων κατά τη διάρκεια του ύπνου ταυτίζεται με τη χολιγουντιανή βιομηχανία όπου η πραγματικότητα, μονίμως, διαθλάται, παραμορφώνεται, εξιδανικεύεται ή μετατρέπεται σε εφιάλτη, καθώς εκπροσωπείται από μισθωτά είδωλα (ηθοποιοί και φαντασιακές παραστάσεις επιτελούν την ίδια λειτουργία: διαμεσολαβούν για λογαριασμό της κοιμώμενης προσωπικότητας, την αίσθηση του πραγματικού), η ροή της συνείδησης γίνεται τρένο («train of thought» κυριολεκτικά) που κουβαλάει σε κουτιά τα «γεγονότα» και τις «απόψεις» -σαφώς διαχωρισμένα πράγματα, μας λέει το φιλμ, αλλά τείνουμε πάντα να τα μπερδεύουμε μεταξύ τους- η μακρόχρονη μνήμη είναι ένας λαβύρινθος όπου στοιβάζονται απειράριθμες διαφορετικές αναμνήσεις και μια ομάδα «καθαριστών» είναι επιφορτισμένη με την αποστολή να τις ξεσκαρτάρει πού και πού, στην επικίνδυνη ζώνη της Φαντασίας εύκολα τα συναισθήματα μπορούν να μετατραπούν σε αφηρημένες ιδέες και να διαλυθούν, πραγματικά είναι αδύνατο να απαριθμήσεις μία προς μία τις απίστευτα ευφάνταστες ιδέες που κάνουν το «Inside Out» ίσως την πιο εύστοχη φιλμική μεταφορά που έγινε ποτέ για τον εσώτερο κόσμο των εγκεφαλικών διεργασιών.
Κι όταν μια ταινία καταφέρνει να δίνει τέτοια τροφή για σκέψη, την ίδια στιγμή που σου σπαράζει την καρδιά (και στην επόμενη σκηνή μπορεί να σε κάνει να γελάς ξανά με την ψυχή σου), τότε δεν μένει η παραμικρή αμφιβολία ότι προορίζεται για την αιωνιότητα. Ξεκάθαρα, απλά και περιεκτικά, αυτό εδώ είναι ένα μνημειώδες έργο, μεταμφιεσμένο σε παιδική ταινία κι όποιος πέσει στην παγίδα να πιστέψει ότι παραμεγάλωσε για κάτι τέτοια, ενδέχεται να χάσει όχι μόνο ένα απ’ τα ομορφότερα πράγματα που θα αντικρίσουν ποτέ τα μάτια του σε σκοτεινή αίθουσα αλλά και μια σπάνια αισθητική εμπειρία, απ’ αυτές που ο κινηματογράφος δημιουργήθηκε για να προσφέρει. Ίσως το κορυφαίο αμερικάνικο φιλμ για το έτος 2015. Δεν τα παραλέμε καθόλου.
