Σκηνοθεσία: Πατρίσιο Γκουσμάν
Διάρκεια: 82’
«Αυτό που απολαμβάνω περισσότερο είναι η δυνατότητα να κινηματογραφώ τις στιγμές. Όταν ο άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά στον φακό αδυνατεί πλέον να μιλήσει, δεν έχει τίποτα άλλο να προσθέσει, αντί να κόβω το πλάνο, συνεχίζω να τον παρατηρώ.» Τάδε έφη ο Πατρίσιο Γκουσμάν, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο περιοδικό Film Comment την άνοιξη του 2011. Πέρα όμως από την ευγλωττία της ανθρώπινης σιωπής, ο θρυλικός Χιλιανός ντοκιμαντερίστας είναι εξίσου ικανός και στο ακριβώς αντίστροφο: στην κινηματογράφηση των άηχων φωνών του σύμπαντος. Για τον Γκουσμάν, οι απέραντες εκτάσεις της ερήμου, οι ολόφωτοι αστερισμοί, οι αβαθείς ωκεανοί διαθέτουν μιλιά και μάλιστα τρανταχτή. Συνομιλούν ασταμάτητα με τον Άνθρωπο και την Ιστορία. Είναι κομμάτι της ροής των πραγμάτων και του χρόνου.
Εν αρχή λοιπόν ην το ύδωρ. Η επιφάνεια της Γης καλύπτεται σε ποσοστό 71% από νερό. Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται περίπου κατά τα 2/3 του από νερό. Η Γη είναι ο πλανήτης του νερού κι ο άνθρωπος το ον του νερού. Το νερό ως απαρχή και αφετηρία της ζωής και του κόσμου μας. Το νερό ως ζωογόνος δύναμη και ως κλειδοκράτορας όλων των νοημάτων. Ο Γκουσμάν ψηλαφεί, σχεδόν κατά κυριολεξία, μέσα από τις εικόνες, τα λόγια και τους συνεντευξιαζόμενούς του την ιδιόμορφη γεωγραφία της χώρας του. Καταπιάνεται με το νοτιότερο άκρο αυτής της μακρόστενης λωρίδας γης που ορίζεται από τις Άνδεις στα ανατολικά και από τον Ειρηνικό Ωκεανό στα δυτικά. Μας ταξιδεύει στο νοτιότερο άκρο της, στο χιλιανό τμήμα της Παταγονίας (υπάρχει και το αργεντίνικο), με τα φιόρδ, τις λίμνες, τους παγετούς και τα διάσπαρτα μικρά νησιά. Ένα από τα πλέον απομονωμένα κομμάτια του πλανήτη, όπου ο άνθρωπος δεν συνιστά παρά μία μικρή συνιστώσα σε μία αυτάρκη απεραντοσύνη. Εκεί όπου το νερό δεσπόζει επιβλητικά, εκεί όπου ο άνθρωπος οφείλει να ενωθεί με το νερό αν θέλει να επιβιώσει.
Ο Γκουσμάν ανατρέχει στις φυλές των ιθαγενών της περιοχής, στις υδάτινες παραδόσεις τους και στην πονεμένη ιστορία τους. Προσπαθεί να κατανοήσει τον αιώνιο και άρρηκτο δεσμό που είχαν αναπτύξει με τον κόσμο που τους περιέβαλε. Αισθάνεται δέος μπροστά στην έλλειψη δέους των αυτόχθονων απέναντι στο σύμπαν και τα μυστήριά του. Ανατριχιάζει με την ικανότητα εναρμόνισης ενός πολιτισμού που έζησε εκτός των ορίων του κυρίως ειπείν Πολιτισμού. Θέλει να ακούσει τη γλώσσα τους προτού αυτή πεθάνει και χαθεί ανεπιστρεπτί. Θέλει να ακούσει ποιες λέξεις χρησιμοποιούν για το νερό, το κύμα, τη νύχτα, το αστέρι, τον καλό και τον κακό άνθρωπο. Θέλει να δείξει γιατί δεν είχαν ποτέ τους λέξη για τον Θεό. Ο Θεός ήταν ο ίδιος τους ο κόσμος και οι αέναοι κύκλοι που τον διέπουν.Η ζωή και ο θάνατος, με μόνιμο μεσάζοντα το νερό.
Εφόσον γίνουν κατανοητές, ή έστω σεβαστές, όλες οι παραπάνω προθέσεις του Γκουσμάν, τότε μόνο μπορεί να γίνει αντιληπτή η μεγαλοπρεπής σύνδεση που αποτολμά. Ανοίγοντας το διάφραγμα σε διαστάσεις πανοπτικές και οικουμενικές, αγκαλιάζει τα πάντα. Την απόπειρά μας να κατανοήσουμε τον κόσμο και να κουμαντάρουμε τον φόβο που μας προκαλεί το άγνωστο. Τις ατελείωτες σφαγές ενός τόπου που μοιάζουν σαν γενεές μιας οικογένειας που διαδέχονται η μία την άλλη. Τις κραυγές των ιθαγενών που αφανίστηκαν ανηλεώς και δίχως τον παραμικρό δισταγμό, οι οποίες συναντούν τις κραυγές των αγνοούμενων και των βασανισμένων της δικτατορίας του Πινοσέτ. Το νερό που κρύβει μέσα του όλα τα ματωμένα μυστικά. Το ερώτημα που τον βασανίζει. Συμβαίνει άραγε το ίδιο και στους άλλους κόσμους και πλανήτες; Οι εκάστοτε ισχυροί φέρονται κι εκεί με τόση αγριότητα;
