Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Παίζουν: Ζαν – Λουί Τρεντινιάν, Εμανουέλ Ριβά, Ιζαμπέλ Ιπέρ
Διάρκεια: 127’
Το Amour σηματοδότησε τον δεύτερο Χρυσό Φοίνικα σε τρία χρόνια, για τον Αυστριακό Μίκαελ Χάνεκε, κι όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, δεν πρόκειται να παρακολουθήσουμε μία ακόμη κλινική σπουδή πάνω στη βία και τις υπόγειες διαδρομές της. Αυτή τη φορά, ο Χάνεκε παραδίδει μία ζεστή -παρότι καλό-διατηρημένη στο ψύχος της- πραγματεία πάνω στην αγάπη και την αναπόφευκτη απώλεια. Ο Χάνεκε αποδεικνύεται τρυφερός μέσα στη σκληρότητα των εικόνων του, λυρικός μέσα στον ρεαλισμό των άσχημων καταστάσεων που περιγράφει. Παρόντας και συμπονετικός μέσα στην αποστασιοποίησή του. Συνοδοιπόροι του τρία από τα πιο βαριά ερμηνευτικά χαρτιά στην ιστορία του γαλλικού σινεμά.
Πρωτίστως, ο Ζαν – Λουί Τρεντινιάν, ο οποίος επανεμφανίστηκε στο κινηματογραφικό προσκήνιο μετά από δεκαετή απουσία. Ο Χάνεκε δήλωσε μάλιστα πως έγραψε τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχοντας αποκλειστικά τον Τρεντινιάν κατά νου. Έπειτα, η Εμανουέλ Ριβά, πρωταγωνίστρια της θρυλικής ταινίας του Αλέν Ρενέ Χιροσίμα, αγάπη μου (1960), η οποία έγινε η γηραιότερη υποψήφια στην κατηγορία του Α’ Γυναικείου Ρόλου στην ιστορία του θεσμού, τέλος, η παλιά γνώριμη του Χάνεκε, Ιζαμπέλ Ιπέρ (Η δασκάλα του πιάνου, Η ώρα του λύκου), σε ένα ρόλο δευτερεύοντα μεν, ολότελα οργανικό δε. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά αυτής της υπέροχης ταινίας, ο Χάνεκε χωρίς να πει σχεδόν τίποτα, γίνεται λαλίστατος μέσα από πανέμορφους κινηματογραφικούς συμβολισμούς.
Έχουμε και λέμε: Α) Ο φακός που φιξάρει πάνω στους θεατές του κονσέρτου. Ο Ζωρζ και η Αν (το πρωταγωνιστικό μας ζευγάρι) παρακολουθούν με προσοχή και αφοσίωση. Σύντομα οι ρόλοι θα αντιστραφούν και θα μετατραπούν σε δέκτες των δικών μας προσηλωμένων βλεμμάτων. Ο Χάνεκε άλλωστε, σε σχεδόν κάθε του ταινία στήνει ένα σύστημα από καθρέφτες και αντανακλάσεις. Β) Η μελωδία που καταπίνει τα λόγια κατά την επιστροφή με το λεωφορείο. Πιθανότατα, ολόκληρη η κοινή πορεία του ηλικιωμένου ζευγαριού χαρακτηρίζεται από ακριβώς αυτή τη γαλήνια μελωδικότητα. Η ζωή τους περιστρέφεται γύρω από τη μουσική (η Αν διδάσκει πιάνο), εμβαθύνει στη μουσική, είναι μουσική. Όχι όμως για πολύ ακόμη. Τα πάντα σύντομα θα σιγήσουν. Όταν η Αν αποπειραθεί αργότερα να ξανακούσει μία από τις αγαπημένες της μελωδίες, θα νιώσει μονάχα πόνο και θλίψη.Έχει παρέλθει ο καιρός της ομορφιάς, από εδώ και πέρα όλα θα ασχημαίνουν.
Γ) Η διάρρηξη. Ο θάνατος τρυπώνει στο διαμέρισμα. Δεν υπάρχουν απώλειες, τα δύο γεροντάκια θα πέσουν να κοιμηθούν ψύχραιμα, τι να φοβηθούν από ένα διαρρήκτη; Μόνο που αυτός ο διαρρήκτης δεν αντιμετωπίζεται. Ήρθε για να μείνει και θα του πάρει λίγο χρόνο να κλέψει αυτό που επιζητά. Δ) Η διήγηση του Ζωρζ για μία ταινία που του άρεσε πολύ στο παρελθόν. Δεν θυμάται επακριβώς τι του άρεσε, δεν μπορεί να ανασύρει τα γεγονότα της πλοκής, θυμάται όμως ξεκάθαρα το βασικότερο όλων. Τη γενική αίσθηση που του άφησε, τη γεύση που του έμεινε στο στόμα. Αυτό που ισχύει δηλαδή και για τη συμβίωση του με την Αν. «Είναι κάπως δύσκολο να ανατρέξουμε στο πώς και το γιατί, είμαστε και μιας κάποιας ηλικίας, το μόνο που μπορώ να σου πω είναι πως ήταν όμορφα», μοιάζει να λέει στην αγαπημένη του. Ε) Η βρύση που αφήνεται να τρέχει ασταμάτητα. Η αρχή του τέλους δοσμένη με υπόκωφη ένταση. Η προδιαγεγραμμένη πορεία προς τον θάνατο. Η ροή των πραγμάτων που δεν αλλάζει όσο και να μην θέλουμε να το αποδεχτούμε.
Από εκεί και πέρα, το τοπίο είναι ξεκάθαρο. Η ομορφιά του έγκειται στο αποκρουστικό του πρόσωπο. Ο Χάνεκε οικοδομεί ένα δράμα εσωτερικών χώρων, γεμάτο με γεροντικό πόνο και αποδοχή του μοιραίου. Το εξωτερικό ενδιαφέρον ως εισβολή σε ένα κλειστό κύκλωμα (διαμέρισμα) θανάτου. Ο παθιασμένος αγώνας για τη διατήρηση της αξιοπρέπειας, για τη διαφύλαξη όλων των μικρών χαζών πραγμάτων απαρτίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Λίγα λόγια, λίγα βλέμματα, κάποιο άγγιγμα, κάποιες υποτυπώδεις συνήθειες. Η μέχρι τέλους συντροφικότητα που βασίζεται στην ολοκληρωτική αυταπάρνηση. Η ζωή ως κύκλος που κλείνει, όπου η αφετηρία συναντά το τέρμα.
Ο υπερήλικας ετοιμοθάνατος είναι εξίσου ανήμπορος και εξαρτώμενος όσο ένα μωρό παιδί. Το ύστατο αποκούμπι της επικοινωνίας. Από τις σονάτες και τις συμφωνίες στους στίχους ενός παιδικού τραγουδιού που μετά βίας βγαίνουν από το στραβωμένο στόμα. Η απώλεια ως η μόνη άχαστη σταθερά της ανθρώπινης ζωής. Μια ταινία αφιερωμένη σε αυτό που περιγράφει ο απέριττος τίτλος της. Αγάπη και τίποτα άλλο. Ακόμη κι αν δεν είναι αρκετή. Ιδίως επειδή δεν είναι ούτε καν αυτή αρκετή.
